EKSPANSJA BIAŁYCH OSADNIKÓW
     Nowa Zelandia zaczęła szybko przyciągać łowców fok, którzy przybywali tu od końca XVIII w. Futra i tłuszcz z tych zwierząt były towarami dobrze sprzedającym się w Europie. Tuż po nich przybyli wielorybnicy, z których bardzo wielu rekrutowało się z kolonii karnych w Australii i z innych, okolicznych "wysp skazańców". Byli to ludzie brutalni i pozbawieni wszelkich skrupułów wobec ludności tubylczej.

GEOGRAFIA I KLIMAT
     Nowa Zelandia, położona na południowym Pacyfiku ok. 1600 km od południowo-wschodnich wybrzeży Australii, składa się głównie z dwóch wysp - Wyspy Północnej i Wyspy Południowej - oraz z kilkuset małych wysepek.
     Ciekawostką jest, że w kraju o ciepłym, umiarkowanym i subtropikalnym klimacie jest ok. 360 lodowców! Jeden z nich, na-zwany imieniem holenderskiego odkrywcy Nowej Zelandii A.J. Tasmana, jest - nie licząc lodowców Antarktydy - największym na półkuli południowej.

FLORA I FAUNA
     Przed przybyciem pierwszych białych osadników 80% obszaru Nowej Zelandii pokrywały wiecznie zielone lasy z gigantycznymi drzewami kauri, rimu i totara. Zarówno Maorysi, jak i biali osadnicy znacznie przetrzebili ten drzewostan, wypalając go i przeznaczając na pastwiska i pola uprawne. Rząd podjął decyzję o zakazie wyrębu drzewa rimu na obszarach należących do państwa. Decyzja wejdzie w życie w końcu 2002 r. Nie wszystkie lasy zostały jednak zniszczone. W krajobrazie Wyspy Północnej przez cały rok nadal dominuje zieleń. Na Wyspie Południowej bywa biało zimą, ale tylko w niektórych jej wyższych partiach.
     Oprócz owocu kiwi i liścia srebrnej paproci, narodowym symbolem Nowej Zelandii, jest ptak kiwi - nielot wielkości średniego indyka. W naturze występują cztery jego gatunki i dwa podgatunki. Według naukowców kiwi zamieszkuje Nową Zelandię od 70 mln lat. Ponieważ kiwi nie lata i w dodatku słabo widzi, rekompensuje sobie te ułomności szybkim biegiem, w czym pomagają mu potężne nogi (1/3 wagi ciała), oraz znakomitym węchem i słuchem. Mieszka w norach wygrzebanych w korzeniach drzew i żywi się larwami, gąsienicami, insektami oraz owocami leśnych drzew.

NOWOZELANDCZYCY
     Mówią o sobie Kiwis, co miejscowi Polacy tłumaczą jako Kiwusi. Jest ich coraz więcej lecz wielu z nich pochodzi "z importu".
     W 1999 r. liczba ludności Nowej Zelandii przekroczyła 3,8 mln. W ciągu niespełna wieku przybyło ponad 3 mln mieszkańców. W 1901 r. mieszkało tu 797 tys. osób. Grupą najliczniejszą są biali, głównie pochodzenia brytyjskiego - prawie 75%, a dalej Maorysi - ok. 14%, ludność pochodzenia azjatyckiego - 4,5%, mieszkańcy wysp Południowego Pacyfiku - 4,5%, zaś 2% wywodzi się z innych rejonów świata. Maorysi zamieszkują w zdecydowanej większości cieplejszą Wyspę Północną. Mieszka tu prawie 90% ich populacji.
     Maorysi nazywają siebie tangata whenua, co oznacza "ludzie tego lądu". Są narodem dumnym, uważającym, że traktat z Waitangi był krzywdzący dla nich, i ciągle podważają jego moc prawną. Dochodzą swoich praw do ziemi, którą w zamian za opiekę brytyjskiej monarchii przekazali przed specjalnym trybunałem białym kolonizatorom.
     Sir Edmund Hillary jest najsłynniejszym z żyjących Nowozelandczyków. W 1999 r. obchodził 80. rocznicę urodzin. Jako pierwszy człowiek razem z Nepalczykiem Tensingiem zdobył w 1953 r. Mt Everest. Za swój wyczyn otrzymał tytuł szlachecki. W 1958 r. na czele 5-osobowej nowozelandzkiej ekspedycji dotarł na biegun południowy na ciągnikach specjalnie dostosowanych do warunków antarktycznych, będąc pierwszym człowiekiem na świecie, który osiągnął to na pojeździe mechanicznym. Badał też źródła Gangesu oraz eksplorował rzeki Himalajów.
     Nowozelandczycy uchodzą za osoby serdeczne i otwarte. Uśmiechają się często nawet do nieznajomych. How are you?, czyli "Jak się masz?", "Co u ciebie słychać?", jest powszechnie przyjętą grzecznościową formą zwracania się do napotkanych osób, niekoniecznie znajomych. Często do "How are you?" dodaje się "mate", co w Nowej Zelandii i Australii oznacza kumpla.

POLONIA
     Nowozelandzka Polonia jest nieliczna w porównaniu np. z australijską. Szacuje się ją na ok. 4 tys. osób. Gdyby zaś po-liczyć jeszcze osoby, które nie mówią po polsku, ale mają polskich przodków i w jakimś sensie czują się związani z ojczyzną dziadów, liczbę tę należałoby powiększyć o jakieś 2 tys.
     Polonia zmniejsza się. Starsze pokolenia wymierają, a ich dzieci stają się Nowozelandczykami, których niezbyt interesuje kraj przodków. A tymczasem nowe, wprowadzone w 1995 r., przepisy imigracyjne stanowią poważną barierę dla osób, które chciałyby tutaj osiąść na stałe.

GOSPODARKA
     Nowa Zelandia jest zachodnim krajem kapitalistycznym. Roczny produkt krajowy brutto oceniany jest na ok. 100 mld NZ$. Rolnictwo, a zwłaszcza hodowla owiec i krów, przetwórstwo mięsa, ogrodnictwo, rybołówstwo, przemysł energetyczny i wydobywczy - to główne gałęzie gospodarki. Największe dochody uzyskuje się z eksportu baraniny i wołowiny, owczej wełny, mleka i jego przetworów, skór i przetworów zbożowych, który stanowi ponad połowę sprzedaży zagranicznej.

NAUKA
     W Nowej Zelandii znajduje się 25 różnego rodzaju wyższych szkół technicznych i politechnik. Naukę można kontynuować również w jednym z siedmiu uniwersytetów. Znane są one w świecie zachodnim z prowadzenia specjalistycznych programów badawczych z zakresu rolnictwa, badań morza, atmosfery i ochrony środowiska, a także - prawa i medycyny.

INTERESUJĄCE FAKTY
     1. Nowa Zelandia jako pierwsza na świecie dopuściła kobiety do wyborów parlamentarnych w 1893 r.
     2. Nowozelandczyk Richard William Pearse 2 lata przed braćmi Wright odbył pierwszy lot samolotem. 31 marca 1902 r. na wykonanym przez siebie samolocie przeleciał 91 m nad polem w okolicach Timaru.

OSOBLIWOŚCI
     Garage sale - to popularna w Nowej Zelandii forma wyprzedaży domowych i osobistych przedmiotów w przydomowym garażu, organizowana przeważnie w weekendy. Informują o niej lokalne gazety. Dla kupujących, w tym - nowych imigrantów, jest to dobra okazja nabycia, często za niewielkie pieniądze, wartościowych przedmiotów. Wskazane jest targowanie się. Garage sale nie wymaga zgody na zorganizowanie, a dochód nie jest opodatkowany.